1) Muốn cho tâm trụ ở đâu đó cũng được, nhưng thực ra không cần phải trụ tâm ở đâu cả. Khi có đối tượng thì tâm tự ứng ra thấy biết, khi không có đối tượng thì tâm tự an (trở về rỗng lặng như hư không), như vậy ai trụ tâm? Chính vì có người trụ tâm nên mới có phóng tâm. Nếu buông cái người trụ tâm ấy đi thì tâm tự ứng tự an một cách tùy duyên thuận pháp, làm sao có phóng tâm được? Do đó đức Phật dạy: "Không nương tựa, không bám níu vật gì ở đời". Ngài Huệ Năng ngộ ra điều đó khi nghe câu: "Ưng vô sở trụ nhi sinh kỳ tâm" và thấy rằng tâm vốn "không một vật" (vô nhất vật). Vậy lấy gì mà trụ? Và khi ngủ thì ai trụ tâm và tâm trụ ở đâu? Tâm tự ứng tự an chính là chánh niệm. Trong chánh niệm không có người niệm nên Thiền Tông gọi đó là vô niệm.  

2) Khi không làm gì, ngồi (đứng hay nằm) yên thì tâm chỉ còn thấy thân đang thở là đối tượng nổi trội nhất, thấy như vậy một cách tự nhiên, tuyệt không cố gắng điều khiển hay rèn luyện gì cả, thì đó chính là chánh niệm tỉnh giác, vì vậy gọi là niệm thở vô thở ra (ānāpāna-sati). Nhiều người không biết rằng ngay đó chính là tâm tự ứng chánh niệm tỉnh giác và thấy tánh, nên đã đặt ra rất nhiều phương pháp thở khác nhau để luyện thân, luyện tức, luyện tâm mà biến thành yoga, khí công, luyện đan... nhưng không khéo lại rơi vào ý đồ hoàn thiện của bản ngã. Như vậy, rốt ráo mà nói đó là thất niệm chứ không phải chánh niệm như đức Phật đã dạy.

Trong thiền định thì hôn trầm, giải đải, thờ ơ, lười chán, thụ động... được gọi chung trong triền cái hôn trầm thụy miên. Còn phóng tâm, dao độngj, tán loạn, hối tiếc... được gọi chung trong triền cái trạo hối. Cả hai triền cái này cùng với triền cái nghi thuộc về phần si trong 5 triền cái. Hai triền cái còn lại là tham dục và sân hận thuộc phần tham và phần sân. 

Về yếu tố bên trong thì thiền chi tầm (vitakka) có thể chế ngự được hôn trầm, tức là khi khởi tâm hăng hái hướng đến đối tượng thì không có trạng thái hôn trầm giải đải nữa. Thiền chi lạc (sukha) có thể chế ngự được trạo cử tán loạn, tức khi tâm đã an ổn thì không có trạng thái trạo cử nữa.

Về yếu tố bên ngoài thì muốn chế ngự hôn trầm cần phải: 1) Không nên ăn no và thức ăn khó tiêu. 2) Thường thay đổi oai nghi. 3) Nên ở chỗ có ánh sàng. 4) Nên ở chỗ thông thoáng. 5) Nên tắm rửa cho tươi tỉnh v.v... Muốn chế ngự trạo cử tán tâm thì cần phải: 1) Học cho thông hiểu lý thuyết pháp hành. 2) Điều gì còn vướng mắc cần phải hỏi cho rõ. 3) Không để thời gian tâm lý chi phối. 4) Tin tưởng vào bậc thầy đã liễu đạt. 5) Nên sắp xếp mọi thứ xung quanh cho trật tự v.v... nghĩa là không tạo điều kiện cho tâm nghĩ ngợi lăng xăng.

Không nên tập thiền niệm hơi thở theo một phương pháp nào cả, vì như vậy là bị lệ thuộc vào cái ta đang muốn rèn luyện với mục đích đạt được một trạng thái như ý, và cũng lệ thuộc vào phương pháp đó. Niệm hơi thở chỉ có mục đích đưa tâm trở về với thân để tâm không lang thang thất niệm. Đồng thời khi tâm trở về chánh niệm nơi thân thì trí tuệ tỉnh giác liền thấy thực tánh vô thường, khổ, vô ngã của cái thân tứ đại giả hợp.

Chỉ cần con ngồi thư giãn, buông xả, để tâm rỗng lặng trong sáng thì chánh niệm tỉnh giác sẽ tự ứng ra để thấy tiến trình thở vào thở ra một cách tự nhiên, đó chính là thiền lấy động tác thở làm đối tượng.

Thực ra con vẫn chưa nhận ra được tánh biết. Con đang sử dụng cái biết của ý thức trong 6 thức, do đó con chỉ biết đối tượng của ý thức chứ không biết hoạt động của tâm ý. Tánh biết thì biết được cả 18 giới (6 căn + 6 trần + 6 thức), nghĩa là biết luôn cả sự tương giao vận hành của ý - pháp - ý thức. Có thể tạp niệm khởi lên con không ý thức được nhưng tánh biết vẫn biết, chứ không phải tánh biết biến mất như con tưởng, nếu biến mất con làm sao biết có tạp niệm khởi lên? Làm sao đức Phật lại dạy niệm tâm? Làm sao có tuệ thấy biết danh sắc? (trong đó danh chính là mọi hoạt động thuộc về tâm và tâm sở).

Con nói "Trong lúc thiền thì 6 căn không tiếp xúc với 6 trần"  đó là con đang hành thiền định chứ không phải thiền thấy pháp thầy đang hướng dẫn. Con nên vào trang web của thầy đọc thêm và nghe pháp thoại thật kỹ, đừng hành theo thói quen sẽ khó điều chỉnh lại được. Thầy đã nói tâm thiền là tánh biết sáng suốt định tĩnh trong lành trong sự tương giao giữa 6 căn 6 trần, chính vì vậy mới thấy được cả 18 giới, đó chính là sự phòng hộ lục căn đúng đắn và hiệu quả nhất, chứ không phải kìm giữ các căn. Phật dạy thấy như thực, nghe như thực, xúc như thực, biết như thực thì làm sao lại không để 6 căn tiếp xúc với 6 trần được!

Con nói: "Có hôm cả buổi thiền con chỉ thấy toàn là tạp niệm lăng xăng chứ tâm không an ổn vắng lặng được". Vậy cái gì thấy tạp niệm lăng xăng? Cái gì biết tâm không vắng lặng? Nếu con nói "con không biết mình đang vọng động mà vọng động rồi mới biết" thì đó là con nói không ý thức được chứ không phải tánh biết không biết, bởi vì nếu tánh biết không biết thì khi con có ý thức trở lại con cũng không biết vừa rồi có vọng đọng hay không vọng động, và làm sao con biết mình không biết (theo nghĩa ý thức)? Vậy tánh biết sáng suốt định tĩnh trong lành có thể biết được vọng động, biết được lúc con ý thức biến mất, phải vậy không?

Thiền con đang hành là thiền định nên con mới mong an ổn vắng lặng. Thiền thầy dạy là khi an ổn vắng lặng thấy an ổn vắng lặng, khi không an ổn vắng lặng thấy không an ổn vắng lặng, chứ không phải thiền để mong đạt được trạng thái an ổn vắng lặng, vì mọi trạng thái duyên khởi đều vô thường, khổ, vô ngã thì đạt đến làm gi?  Hơn nữa mong cầu đạt được an ổn là tham, và mong cầu chấm dứt bất an là sân. Khi không có tham sân si thì tánh biết tự hiển lộ và soi sáng, (khi có tham sân si con chỉ theo tham sân si mà quên tánh biết chứ không phải tánh biết biến mất). Con đừng cố gắng "hành thiền" theo ý đồ của cái ta ảo tưởng. Tâm thiền chính là buông mọi ảo tưởng của cái ta để tánh biết tự soi sáng thực tại hiện tiền, dù đó là thân, thọ, tâm hay pháp. Dù đó là trạng thái vọng động hay an ổn thì tâm thiền (tánh biết) vẫn chỉ thấy thực tánh như nó đang là không thêm không bớt gì cả. 

Đơn giản là con đừng theo dõi hơi thở nữa. Thiền không phải là trói buộc tâm vào một  đối tượng nào, mà là không buộc tâm vào bất cứ điều gì cả (na kinci loke upadiyati), tâm không bị trói buộc đó là tâm thiền. Biết mình đang thở với tập trung vào hơi thở là hai thái độ hoàn toàn khác nhau. Mục đích của việc biết mình đang thở là để không quên mình trong thất niệm, tạp niệm hay vọng niệm, không để tâm lang thang hay lăng xăng tìm kiếm bên ngoài chứ không phải để buộc tâm vào hơi thở như cố gắng tập trung vì một tham vọng khác.

Tạm thời con quên việc theo dõi hơi thở đi mà nên biết mình đang đi, đứng, ngồi, nằm hay đang làm một động tác nào đó như nhai cơm, uống nước, rửa mặt v.v... như vậy con vẫn không quên mình trong thất niệm như khi con biết mình đang thở, không khác nhau gì cả. Đức Phật dạy tinh tấn chánh niệm tỉnh giác như vậy chính là để buông ra mọi dính mắc bên trong lẫn bên ngoài, để tâm ung dung tự tại chứ không phải để trói buộc tâm mình. Khi con thay đổi thái độ tu tập như vậy nếu có gì còn vướng mắc thì cứ hỏi ngay đừng để sai lầm lâu ngày thành thói quen quán tính.

Con hiểu và hành như vậy là rất tốt. Đức Phật đã dạy trong kinh Kalama là cứ đem ra thực hành rồi mới biết pháp đó đúng hay sai. Rất tiếc nhiều người không thực hành được như vậy nên đành phải theo một phương pháp chế định và chỉ có được kinh nghiệm cục bộ, không thể thấy pháp thênh thang, vô ngã, không chỗ trụ, không nơi bán víu khi biết sống “Tùy duyên thuận Pháp vô ngã vị tha”. Chúc mừng con.