Để cho tâm khỏi chạy lăng xăng thì nên niệm thân, như khi rửa bát thì con nên sáng suốt (tỉnh giác) và trọn vẹn (chánh niệm) với động tác rửa bát. Như vậy tâm sẽ không chạy đi lăng xăng. Khi chánh niệm tỉnh giác yếu đi do thiếu tinh tấn thì tâm dễ chìm vào thất niệm và khi thất niệm thì tạp niệm và vọng niệm sẽ khởi lên, lúc đó yếu tố tinh tấn sẽ giúp tâm buông tạp niệm để trở về chánh niệm, tức trở về với việc rửa bát. Con làm như vậy là đúng pháp niệm thân. 

Khi con đang tu tập niệm thân nếu có cảm giác (thọ) hay tư tưởng (tâm) gi khởi lên con chỉ cần nhận biết rồi trở lại niệm thân. Nhờ niệm thân mà tinh tấn, chánh niệm, tỉnh giác được phát huy sức mạnh một cách tự nhiên, lúc đó sự thấy biết các cảm giác rõ ràng chân thực nên không còn bị chúng bức bách hay chi phối nữa. Đồng thời các tư tưởng vọng niệm, tạp niệm của tâm cũng vắng dần do đó con có thể thấy sự sinh diệt của những trạng thái tâm dễ dàng và minh bạch hơn. 

Tuy nhiên không nên niệm thân, niệm thọ hay niệm tâm theo bài bản phương pháp, không nên cố ý sắp đặt các đối tượng theo ý mình mà phải để chúng trong điều kiện tự nhiên. Đồng thời khi chánh niệm tỉnh giác đã nhuần nhuyễn tự nhiên thì không cần giữ đối tượng đặc biệt nào mà lúc đó chỉ có tâm thiền sáng suốt, định tĩnh, trong lành hay rỗng lặng trong sáng thôi, còn đối tượng là thân, là thọ, là tâm hay là pháp thì tùy vào đối tượng nào đang nổi bật nhất, hoặc chỉ cần thấy chúng đang sinh diệt trong chuỗi tương giao vận hành của thân, thọ, tâm, pháp.  

Thầy copy lại đây câu trả lời của thầy cho câu hỏi trước đây của con. Nếu con đọc thật kỹ con đã không hỏi thêm câu này nữa. Đơn giản là con đừng xem trọng việc thấy ra sự sinh diệt liên tục của đối tượng trạng thái tâm mà là thấy sự sinh diệt liên tục đó với thái độ tâm rỗng lặng trong sáng và vô ngã, không bị cuốn theo tính chất vô thường, khổ, vô ngã của sự sinh diệt đó.

"Con tọa thiền như vậy là theo trường phái niệm tâm nào đó rồi. Khi con niệm tâm theo kiểu đó thì đã rơi vào có người niệm và có đối tượng để niệm. Nghĩa là con đang thiết lập mối quan hệ chủ quan giữa ngã với pháp, trong đó con lấy cái ngã ý thức để biết các trạng thái tâm (pháp trần) chứ không để cho tánh biết và pháp tương giao một cách tự nhiên, rỗng lặng trong sáng, vô vi vô ngã. 

Ý thức là do duyên sinh, nghĩa là khi có đối tượng pháp trần thì ý thức mới sinh khởi, như vậy bản chất của ý thức là có sinh có diệt, vì vậy cố gắng duy trì ý thức là một sai lầm, mặc khác, dùng ý thức sinh diệt đó để đi tìm trạng thái tâm cũng sinh diệt và muốn thấy sự liên tục giữa các tư tưởng là một sai lầm trầm trọng khác. Ý thức tự khởi khi đối tượng sinh, tự diệt khi đối tượng diệt trong đó hoàn toàn vô ngã. Như vậy khi đem cái ta ý thức ra để niệm pháp thì cả ngã lẫn pháp đều do tưởng sinh chứ không phải là pháp vô ngã. Đem cái tâm hữu ngã đi tìm kiếm pháp không phải là thiền mà chỉ là trò ảo thuật của cái ta ảo tưởng mà thôi. 

Vậy tại sao con lại muốn duy trì "chánh niệm" để nhận ra sự chuyển tiếp từ tư tưởng này qua tư tưởng khác? (Sở dĩ thầy đóng ngoặc kép 2 chữ chánh niệm vì đúng ra con đang nói đến cái ta ý thức chứ không phải chánh niệm như con tưởng, đó chưa phải là chánh niệm đích thực). Sự cố gắng duy trì ý thức và đối tượng vô thường sinh diệt này là điều bất khả, nên may mà con không làm được,  nếu con làm được thì chẳng lẽ suốt đời cứ ngồi để mong nhận ra sự chuyển tiếp từ tư tưởng này qua tư tưởng khác hay sao? Vậy con cố gắng như vậy làm gì cho mất thì giờ vô ích? Niệm (trạng thái) tâm là để thấy tâm vô thường sinh diệt, mà nó đang vô thường sinh diệt thì quá tốt rồi, con còn muốn duy trì điều gì nữa?

Con thử đừng cố gắng ý thức (cái mà con gọi là niệm!) gì cả, rồi để xem khi đó có phải tánh biết tự nhận ra pháp (thân, thọ, tâm hoặc pháp tùy duyên chứ không phải chọn lựa riêng một đối tượng nào) và tánh biết nhận ra luôn cả thấy, nghe, ngửi, nếm, xúc chạm và ý thức một cách dễ dàng mà không cần cái ta năng niệm của con xen vào hay không? Nếu thấy được như vậy mới là chính là chánh niệm tỉnh giác của tánh biết trên pháp tự nhiên và đó cũng là thiền mà không cần tọa."

Con tọa thiền như vậy là theo trường phái niệm tâm nào đó rồi. Khi con niệm tâm theo kiểu đó thì đã rơi vào có người niệm và có đối tượng để niệm. Nghĩa là con đang thiết lập mối quan hệ chủ quan giữa ngã với pháp, trong đó con lấy cái ngã ý thức để biết các trạng thái tâm (pháp trần) chứ không để cho tánh biết và pháp tương giao một cách tự nhiên, rỗng lặng trong sáng, vô vi vô ngã. 

Ý thức là do duyên sinh, nghĩa là khi có đối tượng pháp trần thì ý thức mới sinh khởi, như vậy bản chất của ý thức là có sinh có diệt, vì vậy cố gắng duy trì ý thức là một sai lầm, mặt khác, dùng ý thức sinh diệt đó để đi tìm trạng thái tâm cũng sinh diệt và muốn thấy sự liên tục giữa các tư tưởng là một sai lầm trầm trọng khác. Ý thức tự khởi khi đối tượng sinh, tự diệt khi đối tượng diệt trong đó hoàn toàn vô ngã. Như vậy khi đem cái ta ý thức ra để niệm pháp thì cả ngã lẫn pháp đều do tưởng sinh chứ không phải là pháp vô ngã. Đem cái tâm hữu ngã đi tìm kiếm pháp không phải là thiền mà chỉ là trò ảo thuật của cái ta ảo tưởng mà thôi. 

Vậy tại sao con lại muốn duy trì "chánh niệm" để nhận ra sự chuyển tiếp từ tư tưởng này qua tư tưởng khác? (Sở dĩ thầy đóng ngoặc kép 2 chữ chánh niệm vì đúng ra con đang nói đến cái ta ý thức chứ không phải chánh niệm như con tưởng, đó chưa phải là chánh niệm đích thực). Sự cố gắng duy trì ý thức và đối tượng vô thường sinh diệt này là điều bất khả, nên may mà con không làm được,  nếu con làm được thì chẳng lẽ suốt đời cứ ngồi để mong nhận ra sự chuyển tiếp từ tư tưởng này qua tư tưởng khác hay sao? Vậy con cố gắng như vậy làm gì cho mất thì giờ vô ích? Niệm (trạng thái) tâm là để thấy tâm vô thường sinh diệt, mà nó đang vô thường sinh diệt thì quá tốt rồi, con còn muốn duy trì điều gì nữa?

Con thử đừng cố gắng ý thức (cái mà con gọi là niệm!) gì cả, rồi để xem khi đó có phải tánh biết tự nhận ra pháp (thân, thọ, tâm hoặc pháp tùy duyên chứ không phải chọn lựa riêng một đối tượng nào) và tánh biết nhận ra luôn cả thấy, nghe, ngửi, nếm, xúc chạm và ý thức một cách dễ dàng mà không cần cái ta năng niệm của con xen vào hay không? Nếu thấy được như vậy mới là chính là chánh niệm tỉnh giác của tánh biết trên pháp tự nhiên và đó cũng là thiền mà không cần tọa.