Nghi hoặc là tâm phân vân, lưỡng lự hay do dự bất quyết, một trong những yếu tố của tâm si nên dĩ nhiên là bất thiện. Nghi hoặc khác với nghi ngờ. Nghi hoặc là sự bất định do tâm si, trong khi nghi ngờ là thái độ sáng suốt không vội tin nhận điều gì khi chưa thấy đúng sự thật.

Khi con nhìn một đối tượng với tâm lu mờ lơ đễnh, không quyết tâm thẩm tra, khảo sát kỹ để thấy rõ thì tâm sẽ không nắm vững đối tượng ấy nên mới phân vân lưỡng lự và bất ổn.  Ví dụ như khi con chọn lựa 1 trong 2 món đồ nhưng vì không quan sát kỹ tính chất của mỗi món nên con phân vân không biết chọn món nào.

Bậc thấy pháp hay vào được dòng pháp (pháp tánh chân đế) thì không còn phân vân nghi hoặc về pháp chân đế nữa. Nhưng dù là một vị Alahán vẫn nghi ngờ thông tin về một sự kiện mà vị ấy chưa chứng kiến, nhưng đây chỉ là phương diện tương đối của tục đế mà thôi. 

1) Không ai biết trước được tương lai của mình, do đó xác định được tương lai hay không không quan trọng, mà vì tương lai bắt đầu từ ngày hôm nay do đó quan trọng là con có nhận thức đúng và hành động tốt ngay tại đây và bây giờ hay không mà thôi. Nếu con sống đúng tốt từng ngày thì tương lai của con chắc chắn là đúng tốt, còn nếu ngay bây giờ con nhận thức và hành động sai xấu thì dù có mơ ước một tương lai tốt đẹp cũng không thể nào có được. Mất phương hướng chính là không tự biết rõ mình ngày hôm nay.

2) Mẹ con có quyền quyết định thái độ sống của riêng mình. Nếu quyết định của mẹ con xuất phát từ nhận thức đúng tốt và bà cảm thấy an lạc trong quyết định của mình thì chính con mới tự đặt ra vấn đề cho mình, chứ mẹ con không có vấn đề gì cả. Thái độ của mẹ con chưa hẳn đã sai, biết đâu bà có lý do chính đáng để quyết định như vậy. Tốt nhất là con nên tìm hiểu xem vì sao mẹ con quyết định như vậy. Nếu mẹ con quyết định đúng thì con phải tôn trọng, nếu quyết định sai thì con phải khéo léo giúp bà điều chỉnh lại. Vấn đề là con có chắc chắn mình biết điều gì đúng và điều gì sai không?

Tuy đối tượng nghiên cứu của Vi Diêu Pháp (VDP) và Duy Thức Học (DTH) giống nhau nhưng cách trình bày khác nhau. VDP khảo sát sự diễn biến trong vận hành của Pháp (Tâm, tâm sở, sắc, Niết-bàn) cho nên trình bày tâm dưới dạng tiến trình động, còn DTH mô tả dạng thức trong cơ cấu của Pháp (định dạng các thành tố của pháp), nên trình bày tâm dưới dạng sự kiện tĩnh, do đó hai cách trình bày khác nhau. Ví dụ VDP mô tả tiến trình tâm qua ngũ môn với 17 sát-na tâm trong 8 công đoạn: 3 sát-na bhavanga đầu -->1 sát-na Ngũ môn hướng tâm --> 1 sát-na ngũ thức --> 1 sát-na tiếp thọ tâm --> 1 sát-na suy đạc tâm --> 1 sát-na xác định tâm --> 7 sát-na tác hành tâm --> 2 sát-na sao lưu vào bhavanga. Trong khi đó DTH trình bày dưới dạng cơ cấu thành 8 thức riêng biệt: 5 tiền ngũ thức + ý thức thứ 6 + mạt-na thức thứ 7 + a-lại-da thức thứ 8.

(5 thức thì bên giống nhau, còn tác hành tâm tương đương với ý thức, các công đoạn thuộc ý giới như ngũ môn hướng tâm, tiếp thọ tâm, suy đạc tâm, xác định tâm tương đương với mạt-na thức  và bhavanga tương đương với a-lại-da thức).

1) Tu theo Phật Toàn Giác thì thành Thanh Văn Giác, còn tu như Phật Toàn Giác mới thành Phật Toàn Giác.

2) Có chứng đắc nhưng không có sở đắc. Chứng đắc là thấy ra được hay giác ngộ được, và vì tánh biết thấy pháp nên trong đó không có cái ta thấy, còn sở đắc là sở hữu được nên trong đó có cái ta của người sở hữu.

3) Khi mê muội, chính cái ta ảo tưởng tạo ra luân hồi sinh tử, nên nó cũng thấy "ta tạo nghiệp, ta gặt quả, ta luân hồi trong lục đạo". Nhưng khi giác ngộ ra cái ta chỉ là ảo tưởng, thì nói như Thanh Tịnh Đạo: "Không có người tạo nghiêp, không có kẻ gặt quả, chỉ có dòng nghiệp báo triền miên".

1) Xin vui lòng vào mục Thư Viện xem cuốn chương 8 cuốn Sống Trong Thực Tại, sư có giảng rõ 5 loại định này.

2) Khi người hành thiền không còn thấy có cái ta hành mà chỉ có tánh biết đang thấy pháp thôi nên gọi là tuệ thấy danh sắc.

3) Đúng là bản ngã và ngã mạn rất vi tế, khó thấy khó bỏ. Đến bậc Tu Đà Hoàn mới không còn chấp ngũ uẩn là ta, và đến bậc Alahán mới hết ngã mạn. Thường những hành giả hay thiền sư dùng bản ngã để tinh tấn hành thiền thì đều càng ngày càng tăng bản ngã và ngã mạn. Nhưng hành giả hay thiền sư nào biết buông cái ta lý trí vọng thức ra để tánh biết tự thấy pháp thì bản ngã và ngã mạn dù chưa hoàn toàn đoạn tận thì cũng đoạn giảm chứ không tăng trưởng.

4) Đúng là ai chưa thật sự thấy "thực tánh pháp" thì lý thuyết và thực hành họ vẫn chưa đi đôi với nhau.

Trong Phật giáo chỉ có khai thị cho người khác khi người đó đã đủ duyên, mà Phật gọi là người ít bụi trong mắt, nghĩa là ít tà kiến và tham ái. Vì mỗi người có duyên nghiệp riêng và đó chính là bài học giác ngộ của riêng của mình. Phật khai thị nhưng mỗi người phải tự mình ngộ nhập, chứ không ái có quyền cứu độ người khác vì làm như vậy là cướp mất sứ mạng học bài học giác ngộ giải thoát của họ. Giống như cha mẹ, hay thầy cô chỉ giảng dạy và tạo điều kiện cho con em siêng năng học hành để lên lớp chứ không thể cho các em lên lớp theo ý mình hay theo lời cầu xin của con em được.

Tự mình thắp đuốc lên mà đi là phương châm của người tu Phật, nhờ vậy họ không ỷ lại vào quyền năng cứu độ. Thiền Tứ Niệm Xứ dạy rằng mỗi người phải trở lại ngay nơi thân tâm mình mà thấy ra thực tánh pháp chứ không nương tựa, không bám níu điều gì trên đời hay mong đợi sự cứu độ của bất kỳ tha lực nào. Thiền Tông cũng đề cao tinh thần tự giác tự độ khi Tổ Huệ Năng nói: "Tự tánh chúng sanh vô biên thệ nguyện độ", mà muốn vậy thì phải "Trực chỉ nhân tâm kiến tánh thành Phật", chứ không trông chờ chư Phật, chư Bồ-tát đến ra tay cứu độ. 

Có người cho rằng nói Bồ-tát cứu độ để không thấy do bản ngã mà giải thoát. Cho dù là như thế thì vẫn là thoát khỏi cái ta nhỏ để nương tựa vào cái ta lớn mà thôi. Còn nói "tự mình giác ngộ" có nghĩa là không phải cái ta ảo tường giác ngộ, mà cũng không ai giác ngộ giùm.   

Trước hết khi tụng kinh tâm phải thật thành kính và khi đọc tụng cần chú tâm lắng nghe lại thật rõ từng âm khi phát ra. Tụng cách đó vừa dễ nhớ từng âm tiết của lời kinh vừa chú tâm trọn vẹn vào bài kinh đang tụng. Mục đích của tụng kinh là để trang nghiêm thân khẩu ý và phát huy giới định tuệ qua sự thành kính, chú tâm, thâm nhập ý kinh v.v... mà loại trừ được các tập khí phiền não như tạp niệm, vọng niệm, thất niệm do tham sân si, hay tà kiến và tham ái.