Vấn đề không phải là quan niệm sống vì mình hay vì người, vì cái gì đã thành quan niệm cố định đều sai. Biết rõ lúc nào nên vì mình hay nên vì người thích hợp với vị trí, thời gian, tình huống và tính chất lương thiện của hành vi (thân, khẩu, ý) mới tốt.

Trong bách gia chư tử bên Trung Hoa có hai nhà chủ trương mâu thuẫn nhau: Dương Tử thì chủ trương mài ông ra từ đầu đến chân mà có lợi cho thiên hạ thì ông cũng làm, còn Mặc Tử thì chủ trương dù mất một sợi lông mà lợi cho cả thiên hạ ông cũng không làm. Những người theo thuyết kiêm ái chống lại những người theo thuyết vị kỷ và ngược lại. Nhưng xét cho cùng cả hai đều có chỗ đúng chỗ sai.

Thuyết vị tha đúng ở chỗ mở rộng tấm lòng ra để quên mình giúp người, nhưng sai ở chỗ can thiệp vào tính tự lực tự cường, tự giác tự ngộ của mỗi người. Ví như một người mẹ thương con, cái gì cũng giúp nó có thể làm cho nó trở nên ỷ lại và hư hỏng.

Thuyết vị kỷ đúng ở chỗ hễ chính được mình thì đã là lợi cho người, nhưng sai ở chỗ không thấy được mở lòng ra cũng là hành động chính tâm thành ý hay dưỡng tánh tu tâm. Và nếu vị kỷ đồng nghĩa với ích kỷ thì điều đó chỉ là hại mình hại người. Vậy cứ ngay nơi thực tại mà điều chỉnh thân tâm cho đúng tốt với mình với người chứ đừng quan niệm vị kỷ vị tha gì cả. 

Muốn thấy sự thật con không thể chỉ dựa vào lý luận thuần túy của lý trí, mà phải dựa trên sự quan sát thực kiện. Cho dù lý luận thì con cũng phải lý luận trên sự kiện có thật, chứ không phải chỉ trên những ngôn từ trừu tượng. Chính vì hiểu qua ngôn từ và lý luận mà Phật Pháp ngày càng tiêu hoại. Vậy con muốn biết vị tha là thế nào thì phải xem xét từng tình huống biểu hiện cụ thể của nó trong đời sống thực như thế nào. Có 3 tình huống chính:

1. Vị tha xuất phát từ vị ngã (hay nói vị kỷ hoặc ích kỷ cho dễ hiểu): Ví dụ như thương yêu người khác để người khác thương yêu mình. Giúp đỡ người khác để chứng tỏ cái ta, để được lòng người, để mua danh bán lợi hay để lấy uy tín cho mình.

2. Vị tha xuất phát từ xả ngã (hay xả kỷ): Khi bắt đầu thấy lòng vị kỷ đem đến phiền não khổ đau nên tập sống vị tha để buông bỏ dần cái ta ích kỷ. Ví dụ như những người quên mình hy sinh phục vụ cho lợi ích chung. Mặc dù còn ngã nhân nhưng có khuynh hướng đi đến nhận thức và hành động vô ngã.

3. Vị tha xuất phát từ vô ngã (hay nói như Lão Tử là vô kỷ, vô công, vô danh): Những bậc đã hoàn toàn gíác ngộ như đức Phật, các bậc A-la-hán sống vị tha một cách tự nhiên (duy tác) vì quý Ngài không còn tà kiến chấp ngã (atta), nhân (puggala), chúng sanh (satta), thọ giả (jīva). Ví dụ đức Phật đã vượt ra ngoài ảo tưởng về 4 tướng nên Ngài mới hết lòng giáo hóa chúng sanh.