Con đừng tin vào những quan niệm vô căn cứ của việc người chết còn nóng ở đâu sau khi tắt thở. Đó chỉ là sự suy đoán của người đời sau chứ đức Phật không hề nói thế. Đức Phật chỉ nói người chết đi về đâu tuỳ nghiệp thức của họ mà tái sanh, nghiệp thức ấy căn cứ vào khi sinh tiền người ấy sống lương thiện hay bất thiện, và thái độ bình tĩnh hay không trong giờ phút lâm chung. Ba con sống lương thiện nên không tái sinh vào cõi xấu đâu.

Nếu một người lương thiện vì lý do đột xuất nào đó phải sinh vào cõi súc sanh hay quỷ thần (Peta-Asura tức cõi âm mà người sau gọi là thân trung ấm) thì chỉ trong một thời gian ngắn cũng được tái sinh làm người hoặc cõi trời tuỳ theo sự lương thiện của họ trong quá khứ. Do đó đức Phật dạy tốt nhất nên trợ duyên bằng cách làm phước hồi hướng đến cho người quá vãng để họ hoan hỷ với phước ấy như một trợ lực giúp họ sớm siêu sinh.

Làm với tâm tốt là tốt, còn người nhận điều tốt ấy như thế nào là tuỳ duyên nghiệp của họ. Như Bồ-tát bố thí thân mạng để cứu sống mẹ con đàn cọp đang đói là bố thí ba-la-mật, còn cọp sống rồi ăn thịt con vật khác là chuyện của chúng, chúng cũng đang trải qua cuộc sống để học bài học của mình. 

 Thức tái sinh chính là dòng nghiệp luôn chuyển biến theo luật nhân quả nên nói chấm dứt hoặc đi theo đều không đúng. Ví như ngọn lửa của cây đèn dầu, nói lửa chấm dứt hoặc đi theo đều không đúng với sự chuyển biến liên tục của nó.

 Nói dễ hiểu hơn là: Sự sống chết và tái sinh đều vận hành theo nghiệp lực của mỗi chúng sinh. Đó là một dòng chảy luôn biến đổi theo sự vận hành của pháp - tuỳ vào duyên nghiệp của mỗi cá thể.

Từ "mang theo" nên hiểu như vậy. Ví như một trái mít từ non cho đến chín cũng trải qua dòng chảy sống - chết - tái sinh trong từng giây phút, nó có mang theo gì không hay đó là dòng biến đổi thuận theo nguyên lý của pháp trong tự thân chính nó?

Theo "luật hấp dẫn tâm lý" trong vũ trụ thì "muốn là được", con khỏi lo, nhưng được như thế nào là chuyện duyên nợ giữa con và chồng con. Đương nhiên khi duyên nợ trả vay chưa dứt thì muốn tránh khó hơn là muốn gặp, thậm chí không muốn cũng phải gặp lại mới là vấn đề. Vậy bây giờ con yên tâm lo học bài học hiện tại như học làm mẹ, học đạo hiếu, học điều chỉnh nhận thức và hành vi cho đúng tốt để sau có gặp lại thì chồng con mới thấy vợ mình tốt hơn hồi đó nhiều mới hay!

Nói khi chết ngũ uẩn trở về với cát bụi là hoàn toàn sai. Trong ngũ uẩn chỉ có sắc uẩn là trở về với tứ đại thôi, còn thọ, tưởng, hành và thức vẫn tiếp tục diễn biến qua lộ trình tử tâm (cuti) đến kiết sinh thức (patisandhi). Sắc tứ đại thì hoại diệt mà người ta nói nôm na là trở thành cát bụi, nhưng sắc trong tưởng thì vẫn còn, chính thân Peta v.v... do tưởng sinh cùng với nghiệp lực biểu hiện qua thọ-tưởng-hành-thức mới được ẩn chứa trong thức tái sinh. Nói chết tức trở về cát bụi là đoạn kiến, một trong 62 tà kiến của tà đạo.

1) Chết lâm sàng là cái chết sinh học của xác thân, nên chưa hẳn tâm đã thoát khỏi xác thân ấy, do thân mạng không còn hoạt động nhưng sinh nghiệp chưa chấm dứt, nên có thể về tâm thì tiến trình tử tâm (cuti) qua thức tục sinh (patisandhi) chưa diễn ra.

2) Do đó người ta nghĩ để cho chắc chắn người chết đã đi tái sinh rồi mới liệm, mai táng hoặc hoả táng, và kỹ hơn nữa họ không đụng vào xác ấy, phòng khi tiến trình cuti của người chết chưa hoàn thành. Còn trường hợp chắc chắn cả thân mạng và nghiệp mạng của người ấy đã chấm dứt thì làm gì cái xác cũng không sao.

Như vậy có ba cái chết: 1) Chết lâm sàng do chấm dứt hoạt động của thân, nghĩa là thân chết nhưng tâm vẫn còn. 2) Chết do sinh nghiệp chấm dứt, nghĩa là sinh nghiệp chấm dứt nhưng thân còn hoạt động, như trường hợp thở khí oxy. 3) Chết do thân mạng và nghiệp mạng cùng chấm dứt. Trường hợp này thì chết hẳn và đã tái sinh dù tái sinh cõi âm (peta) mà Bắc Tông gọi là thân trung ấm.

Vậy là tốt, chỉ cần con thấy biết thân tâm rõ ràng trong hiện tại thôi còn nghĩ đến kiếp sau làm gì. Một người nọ cũng nghi như con hỏi Phật về kiếp sau có hay không, Phật trả lời nếu có kiếp sau thì người sống đúng tốt trong hiện tại cũng sẽ được hưởng an lạc trong kiếp sau ấy, còn nếu không có kiếp sau thì người sống đúng tốt trong hiện tại sẽ hưởng được an lạc ngay trong kiếp sống này.

Nhưng an lạc hay không an lạc, có kiếp sau hay không có kiếp sau không quan trọng bằng con biết rõ mình và cuộc sống hiện tại. Nếu con không tự thắp sáng ngọn đèn trí tuệ ngay đây và bây giờ thì con mãi mãi đắm chìm trong bóng tối của vô minh ái dục, và đương nhiên chỉ chuốc lấy khổ đau phiền luỵ dù có hay không có kiếp sau. Kiếp sau chỉ tốt đẹp khi con có thể sống đúng tốt ngay trong hiện tại này mà thôi.

1) Bhavanga không phải là tử tâm (cuti) vì sau tử tâm và trước thức tái sinh (patisandhi) mới là tâm Bhavanga.

2) Bhavanga là tiềm thức, subconscious mind thì đúng hơn, tuy nhiên nó cũng nằm trong vùng vô thức.

3) Phàm phu thì trong Bhavanga chứa đầy tập khí, bậc Alahan thì trong Bhavanga không còn tập khí nữa. 

Đừng dựa vào định nghĩa, hãy tự mình khám phá chính mình để thấy ra hoạt động của tâm và thức ngay trong đời sống hàng ngày, đó là việc làm vô cùng thứ vị mà người ta lại quên đi để chỉ tìm chúng trong sách vở. Đừng xác định chúng là gì qua định hình hay định danh, chỉ cần thấy chúng như chúng đang là thì chúng rất thực, rất gần gũi và rất dễ hiểu.