Đúng là tất cả pháp hữu vi đều vô thường, khổ, vô ngã. Khi cái ta hữu ý tạo tác (hữu vi) vì không thấy vô thường, vô ngã nên mới khổ. Bản chất hiện tượng hữu vi tạo tác thế gian là như vậy, nếu ai không thấy ra thì rơi vào ảo tưởng của tà kiến và tham ái, do đó phải chịu khổ não trầm luân. Nhưng nếu thấy ra, không tham ưu, không chấp thủ, không nương tựa vào đó thì có thể sống tùy duyên thuận pháp vô ngã vị tha để lấy đó làm bài học giác ngộ. Nhiều người khi thấy ra sự thật này thì sinh lòng chấp không, chán nản và bi quan yếm thế nên cũng không thể giác ngộ giài thoát được. Thực ra bản chất vô thường, khổ não, vô ngã có cái đại dụng của nó nhất là cái dụng chuyển mê khai ngộ cho mọi người.  

Muốn giải thoát thì con cần phải biết giải thoát ra khỏi cái gì. Cái gì trói buộc con trong phiền não khổ đau? Bản chất cuộc đời là vô thường nhưng vô thường không phải là trói buộc, chính ý muốn thoát khỏi vô thường để đạt được sự thường còn mới là trói buộc trong ảo tưởng của cái ta  phiền muộn khổ đau. Khi còn bị trói buộc trong cái ta ảo tưởng thì dù ăn chay, làm lành, lánh dữ vẫn không thể nào yên tịnh được.

Để thấy ra cái gì trói buộc, cái gì đưa đến bất an, phiền não và khổ đau thì phải biết mình, vì vậy con nên trở về sống trọn vẹn thức tỉnh với chính mình. Khi con chăm lo cho gia đình con cái, nếu tâm con sáng suốt, định tĩnh, trong lành và hành động với lòng từ ái vị tha thì vẫn không có gì ràng buộc. Giống như bà Dippama dù sống trong biết bao khốn khó vẫn có thể bình yên giải thoát.

Vắng bặt cái ta thật sự thì tốt rồi nhưng dù còn cái ta cũng không sao. Chỉ cần thấy hành trình hoạt động của nó là được. Vắng bặt cái ta khi chưa thông suốt được hành trình sinh diệt, nhân quả, khổ lạc, chân giả... của ngã và pháp thì nó vẫn còn tái sinh.

Trên lý thì phân biệt ngã và vô ngã để thấy cái gì huyễn cái gì như , nhưng trên sự thì ngay đó có ngã thì thấy có ngã, không ngã thì thấy không ngã chứ không cần cố gắng vô ngã, vì cố gắng vô ngã cũng chính là ngã!

Nếu chỉ có cái chân thôi thì người ta không biết đó là chân. Nên cái ngã bày ra cái giả để qua cái giả mới biết cái chân. Đó là điều vi diệu không thể nghĩ bàn của pháp. Chung quy "thấy" mới là chính yếu, còn vô ngã thì muôn đời đã là thế rồi. Giống như có vàng giả mới biết giá trị của vàng thật, còn vàng thật tự nó nằm ngoài mọi giá trị. Thực ra không có gì để chứng ngộ cả, chỉ là thấy ra sự thật mà thôi, đó chính là Vipassanà hay Kiến Tánh vậy.

Phần lớn chúng ta vì muốn được thường, lạc, ngã mà khổ. Như vậy khổ là do không thấy tính vô thường, khổ, vô ngã trong vạn pháp. Trong vô thường mà muốn thường hằng, trong khổ đau mà muốn hạnh phúc, trong các pháp vô ngã mà muốn đó là ta, của ta và tự ngã của ta thì gọi là điên đảo tưởng.  

Các pháp do duyên sinh đều có biến đổi, có thành hoại, có sinh diêt. Do đó ai muốn chúng thường còn thì tự chuốc lấy khổ . Ví dụ như hoa Mai có nở có tàn nhưng ai muốn hoa Mai nở mãi không tàn thì sẽ khổ đau thất vọng.

Các pháp do vô minh ái dục hay do tham sân si tạo tác mà thành thì đều đưa đến sầu bi, khổ não. Ví dụ như đời người có sinh, già, đau, chết nhưng ai tham sống sợ chết thì sẽ khổ đau phiền muộn.  

Các pháp vốn tồn tại trong sự vận hành theo quy luật tự nhiên của chúng, còn ý niệm "ta, của ta, tự ngã của ta" được gán ghép vào đó chỉ là ảo tưởng. Và chính ảo tưởng này đem lại khổ sầu. Ví dụ như mắt thấy mà cho là "ta thấy", tai nghe mà cho là "ta nghe"... rồi "đây là con ta", đây là "tài sản của ta"... nên mới khổ.

Đó là lúc con nên quán thấy tính chất vô thường, khổ, vô ngã của đời sống, đồng thời con cũng cần chiêm nghiệm xem nguyên nhân của sự thương tâm và lo buồn của con là gì, chứ không phải làm sao để có thể bình an trở lại.

Khi không chánh niệm tỉnh giác chính là không thuận pháp nên mới kẹt lại. Còn nếu thật sự chánh niệm tỉnh giác tức thuận pháp nên gọi là tiến lên. Phật dạy: "Không dừng lại, không bước tới" mới "tiến lên" khỏi luân hồi sanh tử. Nếu có cái ngã tiến lên thì thành đại ngã, làm sao vô ngã giải thoát được!

Con không biết không hiểu là đúng. Nếu con cho rằng con đã hiểu đã biết về vô thường hay vô ngã thì con mới sai, vì thực ra con chỉ mới "có khái niệm, có quan niệm hay có kiến thức về" vô thường, vô ngã thôi, chứ con vẫn chưa thực thấy biết thanh tịnh. Vô thường, vô ngã là bản chất của pháp, không liên quan gì đến hiểu biết của con. Hiểu biết của con chỉ là hoạt động lý trí vọng thức, dù phong phú đến đâu cũng không chạm đến được thực tánh pháp, vì pháp tánh độc lập ngoài khái niệm, nên được gọi là bất khả tư nghì. Ngay cả đức Phật cũng tự nhận rằng dù Như Lai ra đời hay không ra đời bản chất của pháp vẫn vậy. Do đó khi hiểu biết của con bắt đầu chịu đầu hàng trước thực tánh bất khả tư nghì thì lúc đó thấy biết cũng bắt đầu thanh tịnh.

Khi tâm rỗng lặng trong sáng thì thấy biết liền thanh tịnh. Thấy biết thanh tịnh chỉ phản ánh trung thực bản chất tự nhiên của pháp (thực tánh pháp hay pháp tánh). Nói cách khác nó trả pháp về với bản chất vô thường, vô ngã đích thực của pháp chứ không xen cái ta hiểu ta biết đầy ảo tưởng của lý trí phân biệt theo khái niệm, quan niệm, hay kiến thức về vô thường, vô ngã chủ quan hoặc vay mượn từ bên ngoài. Con đang nghi ngờ về cái hiểu biết của lý trí là dấu hiệu tốt rồi đó.